مجرای قاعدة الجمعمورد صلاحیت دار برای جمع دلالی و عرفی است. ۱ - توضیحمجرای قاعدة الجمع، جایی است که تعارض میان دو دلیل، بدوی و غیر مستقر می‌باشد؛ به بیان دیگر، تعارض میان دو دلیل، ظاهری و صوری است و مجتهد به کمک جمع دلالی و عرفی، تعارض میان آن دو را از بین می‌برد. مواردی که در آن جمع عرفی صورت می‌گیرد عبارت است از: ۱. جایی که یکی از دو دلیل، نص و دیگری ظاهر می‌باشد؛ برای مثال، مثلا یکی خاص یا مقید و دیگری عام یا مطلق می‌باشد؛ در این جا جمع بین آن دو به این است که به خاص یا مقید عمل شود؛ ۲. جایی که یکی از دو دلیل، ظاهر و دیگری اظهر می‌باشد؛ در این جا دومی بر اولی مقدم می‌گردد؛ ۳. جایی که یکی از دو دلیل، حاکم و دیگری محکوم یا یکی وارد و دیگری مورود می‌باشد؛ در این جا حاکم و وارد بر محکوم و مورود مقدم می‌گردد؛ ۴. جایی که هر دو دلیل از نظر ظهور مساوی می‌باشند، اما از نظر عرف ، هر یک از دو دلیل نشان دهنده تصرف در دلیل دیگر می‌باشد؛ در این جا جمع بین آن دو به این است که در هر دو دلیل تصرف گردد. ۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۹۹، برگرفته از مقاله «مجرای قاعده الجمع». |